Ai Bae Tombo Surak Ko?

Avatar of Ditulis oleh Maksi Mbangur
WhatsApp Image 2023 06 04 at 11.18.26

DU SALE LEMBOR — Hiat ngaso, Fred, du ka’eng sale Lembor danong. Hia ata cengka para du lejong di Amang Tias one mbaru dami.
FOTO: Istimewa


Ami ka’eng de’it sale Lembor. Remo nais. Enam ntaung. Sale beo ruis sawa diset Wae Bangka. Eme lelo lite beo hitu nganceng bilang one Paroki Wae Nakeng’y. Ai cimping taud. Maik toe nggitu wintuk diset tu’a laing. Sangged ro’eng one beo hitu, bilang one Paroki Rangga kid.

Minak dion kole ka’eng one beo. Toe danga do soang mose saep. Nukung gori keta kali. Duat gula we’e mane. Ciwal uma. Kut kawe na’ang bara wengko weki.

Cewen keta woko tadang beo ru. Nggalu ade keta lejong tau agu ase kae nitu olon. Eme neho tae, dedek ase ka’e weru.

Du ca leso ge sen. Kole du’at wa mai sawa hi Amang Tias. Selek kin kopen one awak. Jongkong eta sa’in. Kole babar pematang taen.

Am masa wae ko darum’y. Cenggo one mbaru dami. Di’an kali du hitu we’e ami ga. Kut redu hang leso ga.

Denge lami ketok para olo canggu benta. “U … Pa. Nia ngaok be.”

Jera hi Nana laku. Hiat ngaso. “Nana, ngo cengka para ole e. Manga meka ata ketok agu benta ite’y.” Toe wale hi Nana. Lampuk len. Mburuk mole’y.

Cai le cengka para liha. Kali hese kin hi amang Tias bolo mai para. Rein, “Nana, manga hi Papa ko?”

“Eng,” tae di Nana canggu ngetuk. “Mai ge Nenek. Sili kamar makan hi Papa agu Mama.” Nggitu tae di Nana.

Onen hi Amang Tias. Tadu kole para li Nana. Poli hitu karong hi Amang Tias. Lampuk sili kamar makan.

Cai sili. “Tabe o Ite.” Tae di Amang Tias.

“Hae, kali hi Amang Tias. Mai ge Amang. Kope di’a dite e. Reme kut lompong leso ami. Lonto ce’e mai. Cama lompong kaut ga.” Nggitu reweng daku.

Di’an, toe manga lewang’n. Am nggo’o wa nain, eng ta cait darum neng ho’o ga.

Lonto one krosi hi Amang Tias. Cupu mai hi Nana. Tegi hi Nana laku cako ngaji. Poli hitu, hang ga.

Amang Tias hitu jomel mese. Do kaut tombon. Du leso hitu hia nuk kin liha tombo danong du ngo eta Ruteng. Reme reba koen hia du hitu mede. Lako cama agu hae reman. Cama-cama ngo pika dea.

Toe di manga sawa Lembor du hitu mede. Toe kole manga oto penumpang neho uwa ho’o. Lako wa’i pu’ung sale mai beo Tuwa haeng Ruteng eta.

Di’an ga, cai one Ruteng, toe beheng wa ga naus dea’d ga. Bantang kut kole ga. Reme nggitun ga cain cengata ata ine wai. Manga tipa one limen. Toe pecing, apa icin.

“Amang cepisa tite kole sale beo?” Rei de enu hitu. Kali bae ami li enu ho’o sale mai Lembor. Nggitu nuk wa nain hi Amang Tias.

“Ho’o to’ong ge Enu. Teme cekoen kut lako ga. Olong ngo weli mina tana koe di.” Nggitu wale di Amang Tias.

Toe wantil le hae lako di Amang Tias. Senget kaut hia. Mai tae di enu ga, “Amang, do do rabo dite ta Amang. Besung keta laing. Kut katu koe so’o kaku bo.”

Canggu teing’s li enu apa situt tipan. Mai taen, “Amang, kut katu koe sale ise Ema.”

Tibas li Amang Tias canggu rei, “Ema ceing ta Enu?”

Wale li Enu, “Ema daku pa. Hi Ema Alo.”

“O bae laku ga. Kali nggitun.” Taed di Amang Tias.

Rei li Amang Tias, “Enu apa de so’o ta Enu?”

“Manga surak bonen Amang. Manga kaut tombon le surak hitu agu hi Ema.” Wale di Enu.

Toe wale li Amang Tias. Maik nggo’o wa nai, kali pecing kole te tombo surak. Lelo kaut cai salen.

Poli hitu ga, itu kali lako dise Amang Tias ga. One Golo Dukal salen. Lage Wae Lerong ga. Itu kali rei li Amang Tias one hae lakon, “Oe Kela, damang de lelod bo apa siot katu di enu hio ta de. Apa boned.”

O lelod lise. Kali roti mese. De … benged roti situ ko lampuk keta one isung diset cua. Tuke muing darum.

“Pisad e?” Rei di Amang Tias. “Pat de Amang”, waled hae lakon.

“Eme nggitu ta tanda lite ca puil’n. Minak keta benged e.” Bantang di Amang Tias.

“Asa keta to Amang. Am bae lise sale tong e.” Wantil de hae lakon.

Itu kali toing le Amang Tias ga. “Ae … toe manga e. Hang ca mongkon kaut lite. Ai eme ca pu’il kanang, ita lise sale comong hitut bate pu’il diten.”

“Agu neka hemong e, emi surak’n. Du hang roti dite, na’a be le mai watu mese hio lite surak hitu. Boto ita liha hang roti dite. Boto tombo liha cai sale. Ai tae di Enu bo, manga tombo le surak hitu neki’d roti situt katu diha.”

“Eng e Amang. Hitu ata di’an bantang hitu.” Wantil de hae lakon.

Itu kali pio-pio werus surak hitu le hae lako di Amang Tias. Pesot di’a na’a be le mai watu mese. Itus kali weku be lau mai watu mese hitu iset cua. Olong ninik de ce koen ngger le. Kut di’a noas. Nganceng ko toe ita le surak hitu iset cua.

Woko ngalis keta, toe kong itad iset cua le surak hitu, itus kali emid roti situ lise ga.

De … wajol minak bail roti situ ga, toe’g ngaceng emo. Toeg hang kanang can neho bantang hio bao ga. Hang suan muing roti lewe situ. Gici ca. Sekut keta.

Retang roti situ ga teme sua mongkod. Koso di’a sangged rapis one mu’u. Woko toe manga rapet’d rapis situ ga, itu kali pesot ngo emi kole surak hiot ceha be le wai watu bao.

Na’a kole one bate mangan surak hitu. Tadu kole di’a-di’a rokod. Neho rokod du wangka’d. Poli hitu lako kole ga.

Du cai sale beo ise, wie tana ga. Maik toe di tokos sangge’d weki one beo hitu.

Toe di sokor-sokor gelang ba one hi Ema Alo apa siot katu di Enu bo. Tibas li Ema Alo canggu imus. Nisang keta nain.

Diki dakang ketas lelo’d li Ema apa situ. Nisang nain ita roti situ. Toe rempe-rempe hang muing. Mosok poli hang wie bo ga. Teing kole hi Ende li Ema Alo. Hang cama.

Rapak neho diang gulan ga. Bacang surak katud di Enu le cengata empo’d Ema Alo.

Tombon nitu ga neki’d roti ata katu di Enu pat mongko’d. Mai tae di Ema ga, “Hae, suad kali roti situ one wie Nana. Retang ca’y kali ga. Ai hang lami cua agu ende tuam ca one wie.”

Og de ngo rei hi Amang Tias. Ai bom manga HP neho uwa ho’o. Co’o kong rei dungka agu hi Enu.

“Nana, suad kali roti sot ba dite e. Maik tombo de surak ga pad. Nia stu’ung a?” Rei di Ema Alo.

Wale li Amang Tias jimet keta. “Ta Ema, ai bom pecing’s lami boned e. Ata pecing ba kaut ami. Co’om tama nggitu cai ce’ed kali ga.”

Kali nuk kin wa nain hi Amang Tias. “Ole … am ninik kig ami le surak bao du hang roti. Jinok tu’ung matan. Mosok ceha be le mai watu mese hia lami bao.”

De … kali toe tombo hanang koe li Ema Alo. Mbotek liha one tu’a beo. Tegi nai ngalis tuka ngengga.

Og de siro hi Amang Tias. Woko nggitu kole hae lakon.

Cai one lutur de Tu’a ga. Poli taung reis ga. Canggu inung wae kolang. Wan cako le Tu’a ga.

“Tara siro dite Amang Tias, nggitu kole ite Nana, ai manga tombon hi Ema Alo e. Reweng diha ga, kali emi lites sua mongko’d roti ata katu di Enu eta mai Ruteng e.”

Mai wale di Amang Tias, “Io … tombo diong keta hitu ta Ite. Tu’ung manga katun hi Enu eta Ruteng mai. Maik toe pecing’s lami apa icin. Kali hitu tombon lite. Roti. Ite, icin kaut lami toe pecing apan kole emi. Ceing keta hitut tombon.”

“Tombo de surak e Amang. Nggitu reweng de Ema Alo.” Wantil di tu’a beo.

Wale kole li Amang Tias, “Nggitun Ite ko. Boto lewe tombo ta Ite. Ai bae tombo neng surak ko? Damang de bentan surak hitu. Tombo wa reha ho’oy. Kut di’a denge le rug aku tombo diha hitu.”

“Hahahahaha ….” Ranggas tawad sangged weki. Manga ata imus kaut. Manga kole ata saok tau.

Og de bentan cengata ata koe. Ata pecing bacang. Teing one hia surak hitu.

“Ya Nana damang de bacang lite surak hitu. Co’o runing’n. Kud di’a dengen le Amang Tias.” Nggitu jerad tu’a beo.

Pu’ung bacang le roeng hitu ga. Mese keta. Getas keta reweng’n. Wiga denge taung lata neki weki agu ranga manga one lutur hitu.

Toe beheng, poli’g bacang surak hitu. Ai wokok koen.

“Ema, neka rabo, toe manga katu seng aku. Roti kali. Pad mongkod kanang. Nuk ite aku. Nahe tadang koes sangged da’ad one mai ranga. Cebo agu cedek kin mose dite. Tabe momang.” Nggitu runing surak katu di Enu eta mai Ruteng.

“Hitup tombo de surak hitu Amang Tias.” Reweng de tu’a beo.

Itu kali kali tengguk hi Amang Tias. Kerok sa’i. Toe wale. Lik.

Tombo kole tu’a beo, “Amang, co’ob wantil dite tombo de surak hitut bacang de empo hitu bo be. Asa dengep lite?”

“Io … denge laku Ite. Nuk daku bao, bae tombo le run surak. Kali poli tulis one surak hitu li Enu nekid roti situt katu diha. Cai ce’e manga ata pecing bacang sirak hitu. Itu tara baed. Io … sala dami ite. Tu’ung hang lamis suad roti situ. Wajol darum agu di’a ketas benged.” Nggitu reweng baro sala di Amang Tias.

“Delek eme nggitu ga. Woko baro sala dite Amang ga, o … kawe ca robon tuak agu ca tumpin mbako. Boto cuka nunga.” Taed tu’a beo.

“Toe cela ite.” Wale di Amang Tias. Itu kali hedong ce koen hia. Runing anak’n ngo kawe tuak agu mbako.

Toe manga lewang li Ema Alo reweng de tu’a beo. Nggitu kole reweng tegi ampong di Amang Tias.

Og de hambor dise Ema Alo agu Amang Tias. Nggitu kole agu hae lakon.

Turung cemol’n ga, itu kali wan reweng wewa de tu’a beo. “Nggitu de ase kaen. Paka jepek keta de reweng pande menteng. Neka sabi nggopet boto copel mose. Eme manga salang be peang gauk agu pande, neka kena laing le lema acer laing le ngarek.”

“Io … Ite. Toe cela.” Rengguk waled ase kae situ.

Poli hutu ga itu kali inung cama tuak hio bo ga. Rame raes ketas ga. Agu wange-wange taud. Poli hitu ga itu kali hedong kici ca weki situ. Kole masing mbaru.

EDITOR: Redaksi KrebaDi’a.com


WhatsApp Image 2023 05 17 at 10.13.00

Maksimus Mbangur, S.Pd adalah seorang katekis. Pemerhati adat dan budaya Manggarai. Berpengalaman luas dalam bidang pendidikan, terutama dalam pengurusan sekolah menengah di wilayah Keuskupan Ruteng.