Barong Wae agu Weri Haju

Polig cakat ruha, hitu kali mengkek kudut tudak manuk teing hang naga wae gah. Ata ban adak barong wae ho gah Kraeng Mus Namat. Barong wae Beo Runtu, Kecamatan Cibal Barat, Kabupaten Manggarai.
Polig cakat ruha, hitu kali mengkek kudut tudak manuk teing hang naga wae gah. Ata ban adak barong wae ho gah Kraeng Mus Namat. Barong wae Beo Runtu, Kecamatan Cibal Barat, Kabupaten Manggarai.

Neteng kaut beo one Manggarai manga wae teku gula mane.

Wae hitu kole gah, wae pu’u caron. Ngong wae hitu teku tedengy, ai mose tedengy.

Manga kole wae teku laing du cekeng usang. Hitu ngasang wae geok. Eme laun cekeng usang gah, meti mata wae geok hitu gah. Hitu kali renom one wae pu’u taung kole teku wae gah.

Maik toe teku kanang. Toto agu reding lise ema lopo danong main, paka bae keta hiang agu momang mata wae teku le weki ca beo.

Tara nggitun pede dise ai mose data ca beo nggili nggoeng lete bari one mbaru bate ka’eng, uma bate duat, natas bate labar, compang bate dari, agu wae bate teku.

Hitu tara one sekek penti de Manggarai gah toe oke wolengs suad ngasang ko raja barong . Olong besik keta di pande sua raja situ pong olon adak teing hang penti le wie mese one mbaru gendang.

Ngasangd sua raja barong situ gah barong wae agu barong compang.

Rajan tara panden barong wae gah ai imbi lata Manggarai manga de ata lamin lete bari wae barong hitu. Ngasangn gah naga wae. Takung naga wae hitu bo ngasangn barong wae. Kudut wali  di’a kamping naga wae latangt besedi’a diha one cau cekeng ata polin. Tegi kole besedi’a latangt cau cekeng weru.

Poli hitu kole, imbi lata Manggarai, le besedi’a de ceki agu wura ca beo tara kembus tedeng kin wae barong. Hitu tara tombo kole wali di’a latangt besedi’a de ceki agu wura one cekeng ata polin. Tegi kole besedi’a dise ga latangt cau cekeng weru.

Ata mesen keta gah, ai imbi tu’ung mesen momang agu sembeng de Mori Dedek wiga mangan de tombo kole wali di’a de Mori Kraeng one wae barong. Tegi kole sembeng de Morin kudu mose tedeng kole wae barong one cekeng ata werun.

Du poli tombo rajan tara mangan bantang weri haju one barong wae, hitu kali teings belak haju. Te can teing one Tu'a Pakep Gendang Runtu Kraeng Step. Te suan teing one Tu'a Gendang Runtu Kraeng Niel. Te telun teing one wakel de Wa'u Ngerek Kraeng Fabi.
Du poli tombo rajan tara mangan bantang weri haju one barong wae, hitu kali teings belak haju. Te can teing one Tu’a Pakep Gendang Runtu Kraeng Step. Te suan teing one Tu’a Gendang Runtu Kraeng Niel. Te telun teing one wakel de Wa’u Ngerek Kraeng Fabi.

One penti ntaung sua sebu sua mpulu telu one beo daku gah, beo Runtu ngasangn, Kecamatan Cibal Barat, Kabupaten Manggarai, tesi laku agu skae agu tu’a gendang Runtu kudut werus koe can ruku weru one adak barong wae le weri belak haju.

Di’an gah, toe keta manga ce ngatan ata ci’al agu cela. Ai bom bantang kudut ba iha one barong wae tae dise. Cewen keta gah, ai raka keta tiban le uwa weru. Hitu tandan hena tu’ung one nai lise bantang weru ho’o.

Kudut tambang menteng nai de ska’e, len laku tombo rajan agu betuan.

Raja te can. Bae dise ema lopo danong cekeng walis agu cekeng usang. Eme bo bongko, hitu de tandan kudut cai usang. Ngong hitu kole tandan kudut cau cekeng weru kole gah.

Manga kole dureng. Ngong usang jek toe bete tedeng ca lu’ang. Ngong tedeng ce pulu leso. Hitu kanang bae dise danong lete ntaung.

Toe manga one mose dise gori niri narap liwing weang one lupi mata wae. Toe kole manga paki pina naeng haju widang de Mori Kraeng one ulu wae. Ciling agu ireng da’at keta gori nenggitu ai rinteng de ulu wae.

Be le mai hitun toe manga baen one mose dise tombo holap temu tana lino le poka taungs pong cengit agu puar atat pande lep lino danong main.

Raja te suan. Ita le mata lete ntaung toeg danga kembus wae teku gah. Ita kole le mata haju so’ot manga one lupi mata wae haju dedek de Mori Kraeng kanang. Toe keta manga ca pu’un koe tambang weri ditet weki beo kudut hae loreng agu hae remad haju dedek de Morin.

Kraeng Salomon Dasor, Linus Lusin, Balt Dasor, agu skae beo ngo nggerle wae barong Wae Runtu.
Kraeng Salomon Dasor, Linus Lusin, Balt Dasor, agu skae beo ngo nggerle wae barong Wae Runtu.

Raja te telun. Kudut reding ruku weru one barong wae latangt uwa weru, ai poli pecingn lise tombo da’atn holap temu tana lino gah le pongga pong.

Raja te patn. Ai lete ntaung dopo kaut one torok tegi kembus wae teku, maik gerak keta ita le mata toeg manga kembus neho danong main mata wae barong hitu gah.

Woko poli tombod laku pat raja situ gah, bentas tu’a Glgendang agu wakel neteng wa’u te tiba belak haju one mai lime daku. Betuan gah, kudut tu’a gendang tai jer agu pepak neteng wa’u kudut pu’ung le menteng paka menteng kole nggerolon weri haju one wae barong.

Poli hitu gah, lako londang ngger le wae barong. Cai one wae barong gah, olong weris belak haju. Hitu pong olon torok barong wae gah.

Le hitu gah, og de mangan tambang ata werun one torok barong wae lihat torok laing. Taen gah, poro haju so’ot weri dami tai gah … nahe saung bembangs nggereta agu wake calers nggerwa kudut kembus tai wae.

Woko poli ba one torok laingn gah, ngong paka jerek agu menteng tu’ung de ngger olon ruku weri haju ho’o gah. Toe nganceng kole musi kole.

Tu'a Golo Runtu Kraeng Step Danor reme weri belak haju merbau.
Tu’a Golo Runtu Kraeng Step Danor reme weri belak haju merbau.

Wiga barong wae ngger olon gah … toe poli kaut le torok molor, maik paka tukeng torok molor hitu le gempur agu gejur weri haju.

Odang keta toe reki laing ko toe manga le’en neteng barong wae eme wa mai nain tu’ung lite panden barong wae agu weri haju hitu.

Ita dakun gah, barong wae ho’o keta ca salang ata di’an kudut kengko ska’e beo kudut cama laing keta toto momang kamping wae barong le weri haju atat nganceng meser wae usang nggerone mata wae.

Cala hitup tae salang budaya ditet Manggarai kudut reko mata wae peh.

Manik laing keta lako londang ngger le wae barong  agu tiwit belak haju masing lime, nau kin putur sapu eta longkor, ombeng kin tengge songke, angop kole baju lime lewe bakok.

 

Baca juga artikel terkait KAMBE MATA WAE atau tulisan menarik Hubert Bogos lainnya.
EDITOR: Redaksi Krebadia.com


Hubert bogosHubertus Bogos, pencinta Mata Air dan perintis gerakan Sabuk Hijau Manggarai.